Studija Profesora Tabara

 

Slika

 

Časopis: Cancer, Wiley, (American Cancer Society), 2018.

Grupa naučnika predvođena jednim od najpoznatijih stručnjaka iz oblasti senologije (oblast medicine koja se bavi promjenama i bolestima dojke) Profesorom Laslo Tabar, sa Odjela za mamografiju, Falun central Hospital, Falun, Švedska, napravila je do sada jednu od najobimnijih studija iz oblasti mamografije i njezine koristi za žene u povećanju njihove šanse u borbi protiv karcinoma dojke.

Motiv za ovu studiju sastojao se u tome da se nađe odgovor na važno pitanje: ako žena izabere da redovno obavlja mamografske preglede, onda koliko će to povećati njezine šanse u izbjegavanju smrti od karcinoma dojke u odnosu na one žene koje ne obavljaju redovne mamografske preglede (ili ih obavljaju neredovno).

U cilju odgovora na ovo pitanje, tim predvođen Profesorom Tabarom koristio je cjelovite registre ženske populacije, istoriju mamografskih nalaza, učestalost karcinoma dojki i slučajeve smrti vezanih za karcinom dojki kod žena u oblasti Dalarna County, Švedska. Godišnja učestalost karcinoma dojki izračunata je zajedno sa godišnjom učestalošću karcinoma dojki koji su bili fatalni za žene unutar 10 i unutar 11 do 20 godina od godine dijagnoze karcinoma dojki za žene starosti između 40 i 69 godina koje jesu ili nisu radile redovne mamografske preglede za period od 39 godina, tj. za period između 1977. godine do 2015. godine. U cilju dodatne komparacije, prezentovani su podaci i za period od 19 godina, prije definisanog perioda analize, u periodu od 1958. do 1976. godine, a kada svjesnost o karcinomu dojki je bila na vrlo niskom nivou ili je nije bilo nikako.

Rezultati ove studije su sljedeći: žene koje su radile redovne mamografske preglede imale su za 60% manji rizik od smrti zbog karcinoma dojki unutar 10 godina od dijagnoze (sa 95% pouzdanosti procjene rizika), odnosno, 47% manji rizik od smrti zbog karcinoma dojki unutar 20 godina od dijagnoze (95% pouzdanost procjene rizika), u odnosu na žene koje nisu radile mamografiju ili su je radile neredovno.

Zaključak ove studije je sljedeći: žene koje redovno obavljaju mamografske preglede imaju značajne koristi koje se ogledaju u većoj efikasnosti liječenja bolesti karcinoma dojki u odnosu na one koje ne rade ili ne rade redovno mamografske preglede.

 

Slika

Fibroadenom

 

Pronalazak kvržice u dojkama je veoma zabrinjavajuće za svaku ženu. Srećom, nisu sve kvržice opasne po život. Fibroadenomi su benigne, nekancerozne kvržice, veličine klikera, ili ciste koje se obično nalaze u gornjem dijelu dojke. Najčešće se nalaze kod fertilnih žena dobi ispod 30 godina života. Smatra se da su najveći uticaji na formiranje fibroadenoma: ishrana i genetika.

Fibroadenom je pod rukom čvrst, gladak, „klizav“ i pokretan. Najčešće je bezbolan. Najveći broj benignih kvržica je između 1-3cm, ali mogu narasti i do 5cm.
50% ukupno izvedenih biopsija dojke, pokaže kako se zapravo radi o fibroadenomu. Daleko najveći broj (preko 90%) fibroadenoma se nalazi kod žena mlađih od 50 godina.

Fibroadenomi nekada imaju karakteristiku da se smanjuju u postmenopauzi, tako da se bilo koja promjena kod žena u postmenopauzi mora ozbiljno shvatiti.

Osobe koje jednu više voća i povrća povezane su sa manjim rizikom. 

Korisnom se pokazala prehrana suplementima vitamina E. Hrana prepuna vitaminom E: zeleniš, brokule, paradajz, paprike, peršun, kivi, mango, lješnjaci, avokado i maslinovo ulje. Također se preporučuje smanjiti unos kofeina, smanjiti unos mesa i soje, pokušati smanjiti stres i nedostatak sna.

Većina fibroadenoma su jednostavni fibroadenomi. Jednostavni fibroadenomi ne utiču na povećan rizik od razvoja karcinoma dojke.
Kompleksni fibroadenomi nisu tako česti. Oni mogu sadržavati kolekciju malih cisti, kalcifikacija, uvećanih lobula, papilome i različite tipove hiperplazije. Kada dođe do atipične hiperplazije, rizik od razvoja karcinoma dojke se uveliko povećava.
Jednostavni fibroadenomi se najčešće ne odstranjuju, nego se samo prate. Ukoliko se ustanovi da kompleksni fibroadenom ima tendenciju ka malignoj alteraciji, ili narušava strukturu dojke, bolan je, ili pokazuje nagli rast, preporučuje se hirurško odstranjenje.

Fibroadenom često prikazuje kliničku sliku filoidnog tumora, koji može biti benigne, ali i maligne strukture.

Karakteristično je da se ne javlja samo na jednom mjestu, nego će se naći i na drugom mjestu u istoj dojci, ili na drugoj dojci, ali i povratak nakon hirurškog odstranjivanja.

Dijagnoza fibroadenoma se postavlja mamografski i ultrazvučno. Potvrdni nalaz je biopsija dojke.

 

Mastitisi

 

Slika

Mastitis je upala dojki, obično uzrokovana infekcijom. Može se desiti bilo kome, ali najčešći je kod majki tokom prvih 6 mjeseci dojenja. Veoma je bitno da se u tom periodu nastavi dojiti, kako bi se prije svega očuvalo zdravlje i kvalitetna ishrana bebe, ali i dokazano je da dojenje pomaže smirivanje upale. Osim dojilja, često su pogođene i žene u menopauzi.

Rijedak oblik mastitisa je karcinomatozni mastitis na koji se sumnja u koliko pacijentica ne reaguje na odgovarajuću antibiotsku terapiju.
Daljnji protokol u slučaju sumnje na karcinomatozni mastitis je mamografija, te biopsija dojki. Još jedan veoma rijedak oblik mastitisa je granulomatozni mastitis.

Mastitis obično počinje kao bolna area u jednoj dojci. Može biti popraćeno crvenilom, ili toplotom u tom dijelu. Često se može javiti i groznica, te bolovi u ostatku tijela. Infekcija može progredirati, tako da se javljaju otečeni i bolni limfni čvorovi u pazušnim jamama, ubrzan puls i simptomi slični gripi. Osim toga, mastitis može dovesti i do razvoja apscesa u dojkama (koji se manifestuju u vidu tvrdih, pokretnih, te bolnih čvorića). Bitno je razlikovati takve čvoriće u odnosu na karcinomske. Također, u koliko primjetite gnojni iscjedak, obavezno se javite ljekaru.
Postoje određeni riziko-faktori za razvoj mastitisa: žene koje su već imale mastitis, žene koje redovne ne ispumpavaju mlijeko, iziritirane bradavice, anemične osobe.
Najbolja dijagnostička metoda je ultrazvuk. U koliko se potvrdi da se radi o mastitisu, najčešće se preporuče antibiotici, te higijensko-dijetetski režim koji će majci olakšati dojenje.

Slika
ŠTITNA ŽLIJEZDA (lat. Gl. Tyhreoidea)

Slika
Štitna žlijezda je endokrina žlijezda u obliku leptira, locirana u donjem-prednjem dijelu vrata. Glavna uloga ove žlijezde je proizvodnja hormona:

  • tiroksin (T4)
  • trijodtironin (T3)
  • Kalcitonin
Ovi hormoni su neophodni za normalno funkcioniranje organizma, te neka od njihovih glavnih dejstava su regulacija:

  • Razvoja mozga u fetalnom i par godina u postnatalnom periodu zivota
  • Metabolizma masti
  • Potreba organizma za vitaminima
  • Bazalnog metabolizma organizma
  • Frekvencije srca
  • Disanja
  • Rada probavnog sistema
  • Nervnog sistema
  • Mišićne aktivnosti.
Slika 54

KARCINOM (RAK) ŠTITNJAČE
Klinički manifestni karcinomi štitnjače čine 0.5-1% svih karcinoma. Većina karcinoma štitnjače su dobro diferencirani, te nastaju od folikularnog epitela. Najčešći je papilarni karcinom, sa zastupljenošću od oko 65%. Dva do tri puta se češće javlja kod žena. Folikularnih karcinoma štitnjače ima oko 25%. Dvije vrste karcinoma štitnjače koje u pravilu ne nakupljaju radio-jod su medularni i anaplastični karcinom. Anaplastični karcinom je srećom rijedak i ima vrlo lošu prognozu. Uzrok karcinoma štitnjače dobrim dijelom nije razjašnjen.

Karcinom štitnjače obično otkriju sami bolesnici. Može se vidjeti ili napipati čvor na prednjoj strani vrata ili čvor može opaziti liječnik pri redovnom pregledu.

U većini slučajeva ti su čvorovi, na sreću, dobroćudni, što znači da nisu po život opasni. Samo 1 od 20 čvorova pokaže se zloćudnim. Benigni čvorovi štitnjače dosta su česta pojava. Nakon palpacije vrata i ultrazvučnog pregleda, te upoznavanja s povijesti bolesti pacijenta, liječnik će propisati daljnje pretrage, koje obuhvataju:
  • pretrage krvi (kako bi se odredile vrijednosti hormona štitnjače),
  • scintigrafiju štitnjače (kako bi se oslikala cijela štitnjača),
  • punkcija štitnjače (uzimanje malog uzorka štitnjače da bi se analizirale njene ćelije - citološki status).

Prema rezultatima istraživanja, koje je provedeno u Njemačkoj, na 1502 bolesnika s dijagnosticiranim rakom štitnjače, i to folikularnim i papilarnim rakom štitnjače, većina oboljelih živi jednako dugo kao i osobe koje nemaju rak, osim u slučajevima kada imaju rak štitnjače u poodmakloj fazi bolesti.

ULTRAZVUK DOJKE
Slika
Ultrazvuk je od neprocjenjive vrijednosti u diferencijaciji između solidnih i cističnih promjena, kao i za razjašnjenja opipljivih kvržica u dojci. Ukoliko postoji ikakva dvojba o prirodi nalaza, pod ultrazvučnim vođstvom može se načiniti aspiracija ili biopsija kako bi se dobile nove dijagnostičke i često prognostičke činjenice. Prava vrijednost ultrazvučnog pregleda dojki je kod mladih žena s mastopatijom, kod žena s postoperativnim ožiljcima, ožiljcima nakon terapije zračenjem, kod žena s hormonskom nadomjesnom terapijom, kao i žena sa silikonskim implantatima.

Ultrazvučna dijagnostika danas predstavlja moćno oružje u rukama radiologa i ona komplementarno, a negdje suvereno nadopunjuje područje radiološke dijagnostike. Za precizno tumačenje slike potrebno je veliko iskustvo. Istraživanja nisu dokazala štetnost ultrazvučnih valova. Ultrazvučni pregled može se raditi i više puta u kratkom vremenskom periodu, bez limita u dužini i broju pregleda.
Slika
"Mamografija i ultrazvučni pregled dojki danas predstavljaju dijagnostičke alate koji se međusobno dopunjuju – komplementarni alati, od kojih svaki ima svoje mjesto u dijagnostici promjena dojke."
PREPORUKE
Najveći broj preporuka u svijetu ogleda se u sljedećem:
  • mlade djevojke trebaju početi sa samopregledom dojki već od 20. godine života (jedanput mjesečno između 5. i 10. dana menstrualnog ciklusa),
  • nakon 25., odnosno 30. godine života preporučuje se jedanput godišnje obaviti klinički i ultrazvučni pregled dojki,
  • s 35 godina potrebno je obaviti tzv. bazalnu mamografiju, uz ultrazvučne kontrole svakih 6 mjeseci do godinu dana. Mamografija se potom preporučuje svake dvije godine.
  • nakon 50. godine života preporučuje se obaviti mamografiju jedanput godišnje.
Slika 55

MAMOGRAFIJA
Slika
Mamografija je najučinkovitija, neinvazivna, rendgenska metoda pregleda dojki kod koje se koristi specijalno građen rendgenski aparat (mamograf).

Upotrebljava se:
  • u dijagnostici nejasnih kliničkih nalaza kod simptomatskih pacijentica,
  • u dijagnostici klinički okultnog karcinoma i kao dijagnostički alat kod redovnih periodičkih pregleda (screening mamografija) za rano otkriće karcinoma dojke,
  • metoda probira kod asimptomatskih pacijentica.
Značenje mamografskog postupka je u mogućnosti preciznog otkrivanja promjena na tkivu dojke. Statistički je dokazano da mamografija bilježi promjene na dojci jednu do dvije godine ranije od običnog kliničkog pregleda zasnovanog na pojavi simptoma ili opipljive kvržice. Ovaj pregled u većini slučajeva nije bolan. Može prouzrokovati nelagodu što prvensteno ovisi o tipu dojke. Prilikom pregleda potrebno je izvršiti određeni pritisak kompresijskom pločom na dojku kako bi se dobila kvalitetnija i pouzdanija rendgenska snimka. Stoga se preporučuje obaviti mamografiju u razdoblju kad su grudi najmanje osjetljive, dakle odmah nakon menstruacije (između prvog i desetog dana menstrualnog ciklusa).

Ispravno indicirana i tehnički kontrolirana mamografija ne uzrokuje karcinom dojke. Dijagnostička tačnost ove metode procjenjuje se na 85-90%. Ako se nešto na mamogramu (rendgenska snimka dojki) naziva vjerovatno dobroćudnim izgledi da će to biti karcinom manji su od 2%. Postotak lažno pozitivnih mamograma (koji pokazuju nešto abnormalno kada toga nema) je 6 - 10%.

MRI MAMOGRAFIJA
Slika
MRM koristi tehniku magnetske rezonancije. Radi se o izvanrednoj metodi čija dijagnostička tačnost leži oko 98% za invazivne malignome preko 4 mm.

Osobito je omiljena tehika u diferencijalnoj dijagnostici recidiva, odnosno ožiljkastih promjena na dojci, multifokalnih ili bilateralnih promjena, u procjeni preoperativnih rezultata kod neoadjuvantne primjene hemoterapije ili zračenja, kod negativnog nalaza mamografije i pozitivne punkcije limfnih čvorova aksile, kao i kod dojki s implantatima, gdje je nativna mamografija nemoćna.

MRM nije metoda za redovne periodičke preglede zbog nejasne specifičnosti i visoke učestalosti pozitivnih rezultata kod dobroćudnih nalaza dojke (fibroadenom, proliferirajuća mastopatija, adenoza i upala dojke).

"Računa se da je redovnim ultrazvučnim pregledima i mamografijom moguće smanjenje smrtnosti od karcinoma dojke za oko 30%. Najvažnija poruka ovih stranica trebala bi postati motivacija za redovne kontrole dojki i općenito kontrole zdravlja. Rana dijagnostika karcinoma dojke nije stvar samo radiologa i citologa, daleko veću ulogu dobiva spoznaja da naše zdravlje stoji na raspolaganju nama samima, da smo za njega sami odgovorni i da se za njega moramo brinuti."

0 0